1. Bất cập
Đánh giá của ngành chức năng cho thấy, tình trạng quản lý, thu gom,
vận chuyển và xử lý chất thải rắn xây dựng (CTRXD) ở nước ta hiện nay
còn nhiều bất cập. Đơn cử như ở thành phố Hà Nội, tình trạng đổ trộm phế
thải từ xây dựng diễn ra phổ biến ở hầu hết các quận, huyện. Điều này
cho thấy việc phân loại, thu gom, vận chuyển đang thiếu các quy định cụ
thể, không rõ trách nhiệm.
Trong khi đó, các chuyên gia đều thừa nhận, đây là nguồn phát thải
chính, và các chế tài xử phạt còn nhiều kẽ hở, dẫn đến khó khăn trọng
việc quy trách nhiệm xử lý khi phát hiện trường hợp xả thải ra môi
trường.
Đề cập đến những bất hợp lý trong xử lý CTRXD, nhiều chuyên gia trong
lĩnh vực này cho rằng, bao lâu nay ở nước ta biện pháp xử lý chủ yếu
được áp dụng đối với chất thải trong xây dựng là chôn lấp.
Với khối lượng ước tính 1.500 tấn/ngày, Hà Nội sẽ cần những bãi chôn
lấp lớn. Mặc dù thành phố đã quy hoạch khoảng 10 khu chôn lấp CTRXD,
nhưng với tốc độ đô thị hóa nhanh, số lượng công trình xây dựng ngày
càng nhiều, chắc chắn lượng chất thải sẽ còn gia tăng mạnh trong những
năm tới.
Điều đó cũng đồng nghĩa với quy hoạch về khu vực chôn lấp CTRXD sẽ
không theo kịp với nhu cầu. Đó là chưa kể đến việc, CTRXD rất khó phân
hủy. Cho nên việc bãi chôn lấp CTRXD quá tải là điều khó tránh khỏi.
2. Quản lý từ đầu nguồn
Nhận thấy những bất cập, giữa năm 2015, Bộ Xây dựng đã dựng đã dự
thảo Thông tư Quy định về quản lý CTRXD. Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây
dựng) cho biết, Thông tư này thể hiện rõ yêu cầu tăng cường quản lý
nguồn phát thải xây dựng.
Theo quy định của Thông tư này, các dự án, công trình khi xin giấy
phép xây dựng phải có thông báo kế hoạch quản lý CTRXD. Đồng thời,
CTRXD phải được phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, tái chế, tái sử
dụng và xử lý bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật theo quy định,
khuyến khích các giải pháp công nghệ, lựa chọn sử dụng vật liệu phù hợp
nhằm hạn chế tối đa lượng chất thải phát sinh, tiết kiệm tài nguyên,
năng lượng.
Đối với các bên liên quan về quản lý, sử dụng CTRXD như: chủ nguồn
thải là các tổ chức, cá nhân sở hữu hoặc thi công xây dựng công trình
có phát sinh CTRXD phải có trách nhiệm lập kế hoạch quản lý và bố trí
người theo dõi, kiểm tra nguồn phát thải xây dựng. Ký hợp đồng với các
đơn vị thu gom, vận chuyển và xử lý CTRXD và những đơn vị này cũng phải
công khai, minh bạch thông tin năng lực của mình.
Công tác vận chuyển, thu gom, xử lý phải bảo đảm an toàn, đạt tiêu
chuẩn môi trường theo quy định bằng các phương tiện chuyên dụng, tránh
rò rỉ, rơi vãi chất thải, gây phát tán mùi, bụi.
Các địa phương có trách nhiệm phân công, phân cấp trách nhiệm quản lý
cho UBND các cấp về quản lý, giám sát quá trình thu gom, vận chuyển
CTRXD, phối hợp các ngành chức năng trong kiểm tra, xử phạt vi phạm,
đồng thời lập danh sách các công trình xây dựng sẽ phá dỡ, khởi công xây
dựng trên địa bàn…
Hiện, Bộ Xây dựng cũng đang tích cực xây dựng các mẫu hợp đồng vận
chuyển, thu gom, xử lý CTRXD nhằm quy trách nhiệm “đúng người đúng tội”
nếu để xảy ra vi phạm. Đồng thời phối hợp các bộ, ngành, địa phương xây
dựng các giải pháp trong vấn đề xử lý, tái chế CTRXD.
3. Ưu tiên tái chế
Theo Quy trình quản lý và xử lý chất thải xây dựng hiện hành, việc xử
lý các chất thải rắn từ các công trình xây dựng đã được chuyển hướng,
khối lượng ngày càng lớn chất thải được đưa qua khâu tái chế, tái sử
dụng trong một số trường hợp trước khi đưa ra bãi chôn lấp.
Các chuyên gia nhận định, “đầu ra” của rác thải xây dựng khá đa dạng:
bê-tông, gạch vụn có thể được tái chế thành cốt liệu thô, sử dụng làm
vật liệu áo đường hoặc làm vật liệu sản xuất gạch, tấm tường; gỗ, giấy,
nhựa sử dụng làm nguyên liệu đốt; nhựa đường có thể tái chế thành vật
liệu bê-tông nhựa (dạng cốt liệu)…
Do đó, để quản lý hiệu quả chất thải xây dựng đòi hỏi sự phối hợp
hành động của Chính phủ, các doanh nghiệp và các nhóm, tổ chức chuyên
nghiệp. Trong đó phải chú trọng đến tất cả các khâu từ việc loại bỏ chất
thải; giảm thiểu chất thải; tái sử dụng vật liệu; phân loại chất thải
từ công trường…
Theo vea.gov.vn