Khó khăn thách thức
Xây dựng nông thôn mới là chủ trương lớn
của Đảng và Nhà nước. Khi áp dụng thực hiện chương trình này trong thực
tiễn tại nhiều địa phương, đã nảy sinh không ít những khó khăn, thách
thức bởi tư duy và cách làm cũ. Đó là việc bám theo 19 tiêu chí một cách
cứng nhắc, công thức hóa vào cuộc sống. Điều này không đúng với chủ
trương của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng NTM cũng như không nhận được
sự hưởng ứng của người dân. Vì vậy, đã có không ít địa phương đặt các
tiêu chí xây dựng NTM làm mục tiêu để thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch của
mình. Kết quả là việc làm trên không những không hiệu quả, các tiêu chí
đạt tỷ lệ khá thấp mà còn thiếu bền vững, có những tiêu chí năm trước
đạt nhưng năm sau lại bị “rớt hạng”.
|
Phát triển chăn
nuôi theo hướng gia trại, trang trại là cách làm hay, hiệu quả bền vững
để xây dựng NTM tại xã Ea Kao, TP. Buôn Ma Thuột. |
Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo xây dựng
NTM tỉnh, một trong những tiêu chí đạt thấp và khó thực hiện nhất trong
tiến trình xây dựng NTM của các địa phương là tiêu chí môi trường. Tiêu
chí này bao gồm các nội dung cơ bản như: Tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch
hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia; các cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt
tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suy giảm môi
trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa
trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và
xử lý theo quy định… Mặc dù những năm qua, Nhà nước đã đầu tư hàng trăm
tỷ đồng để xây dựng các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại các
huyện, thị, xã nhưng nhiều công trình cấp nước công cộng hiện đã bị
xuống cấp, hư hỏng, không đáp ứng được nhu cầu sử dụng của người dân,
nhất là ở các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Bên cạnh những thành
công mà các xã đạt được vẫn có nhiều tiêu chí như văn hóa, điện, hộ
nghèo, an ninh trật tự… thì việc triển khai xây dựng còn khá chậm và bộc
lộ những bất cập cần được sự chỉ đạo, tháo gỡ quyết liệt của các cấp,
các ngành từng địa phương. Một trong những nguyên nhân của việc thực
hiện chậm trễ là do các xã có xuất phát điểm thấp, từ cơ sở hạ tầng đến
những công trình phúc lợi, dân sinh; muốn thực hiện đều phải có hỗ trợ
đầu tư từ nguồn trung ương, tỉnh, còn vốn từ ngân sách địa phương rất
ít. Trong khi “cái khó bó cái khôn”, do điều kiện sống của cộng đồng dân
cư ở nơi không tập trung, gần như xã nào cũng có thôn, buôn người dân
tộc thiểu số, sinh sống rải rác, trình độ dân trí còn thấp và chưa đồng
đều. Mặt trái của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa là những hủ tục
và sự lãng phí trong tiêu dùng đang gây mất cân bằng nghiêm trọng đến
chất lượng sống của người dân, khó khăn trong quá trình dân vận và tính
cộng đồng văn hóa làng xã. Khó khăn chung nữa mà hầu hết các xã nông
thôn đều gặp là vấn đề quy hoạch và quản lý nghĩa trang chưa đồng bộ;
thiếu hệ thống thoát nước thải, xử lý rác thải ở các thôn, bản; tình
hình khiếu kiện, tranh chấp đất đai, tệ nạn và tội phạm ở nông thôn vẫn
là các vấn đề phức tạp chưa thể giải quyết một sớm, một chiều. Anh Vũ
Anh Tuấn, Cán bộ văn phòng kiêm thành viên xây dựng NTM xã Dliê Ya,
huyện Krông Năng cho biết: Dliê Ya là xã còn nhiều khó khăn của huyện,
số hộ nghèo hiện vẫn chiếm tỷ lệ cao (381 hộ, chiếm 10,54%), trong khi
số lượng người dân di cư đến và đi trên địa bàn mỗi năm còn khá phức tạp
và khó quản lý. Mặc dù đến nay xã đã đạt 4/19 tiêu chí về NTM nhưng xem
chừng vẫn chưa vững chắc, có những tiêu chí như an ninh chính trị- trật
tự xã hội, văn hóa, môi trường năm trước đạt nhưng đến năm sau lại
không đạt. Chưa kể, do địa hình tại một số địa phương còn khá phức tạp,
hệ thống đường nội thôn, buôn và liên xã còn phần lớn đều là đường đất,
“nắng bụi mưa lầy”, để triển khai việc mở rộng, nâng cấp còn gặp nhiều
trở ngại. Từ những khó khăn đó đã kéo theo việc phát động nhân dân tăng
gia sản xuất, thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, quy hoạch và thực
hiện quy hoạch… còn nhiều bất cập.
Và những cách làm hay
Mục tiêu của 19 tiêu chí là mốc để điều
chỉnh các bước đi phù hợp trong quá trình xây dựng NTM, chứ không phải
là mục tiêu chính của chương trình này. Nó đã được chỉ rõ trong Nghị
quyết số 26 của Trung ương về nông nghiệp, nông thôn, nông dân: Mục tiêu
chính là con người, xã hội, đời sống của người dân ở nông thôn, giải
quyết vấn đề về khoảng cách giữa nông thôn và đô thị để đưa nông nghiệp,
nông dân, nông thôn cùng cả nước phát triển. Vì thế, từ những khó khăn,
thách thức và cách làm chưa đạt trong quá trình thực hiện 2 năm qua,
hiện nay, nhiều địa phương đã tự rút ra những bài học kinh nghiệm quý
báu để làm tốt hơn, hình thành nên những điểm sáng trong công tác xây
dựng NTM trên địa bàn tỉnh.
Chương trình nông thôn mới chỉ thực sự
thành công, có ý nghĩa khi nó đi vào từng cộng đồng, thôn xóm, dòng họ,
hay từng gia đình và mỗi người nông dân. Suy cho cùng thì NTM chính là
sự thay đổi trong tư duy của mỗi người dân. Họ làm chủ cuộc sống hiện
đại, tham gia vào quá trình phát triển của toàn xã hội với nếp sống mới,
sức sản xuất nông nghiệp mới, với văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Ông
Võ Huy Khôi, Phó chủ tịch UBND xã Ea Ô, huyện Ea Kar chi sẻ: cách làm
của xã Ea Ô là xây dựng NTM bắt đầu từ các hộ gia đình cho đến thôn xóm,
mới đến xã, chứ không phải làm từ trung tâm xã về gia đình; phải làm từ
ngoài đồng về nhà. Theo đó, chính quyền xã đã thường xuyên tổ chức phát
động nhân dân chung tay xây dựng NTM, thành lập các đoàn về tận các
thôn buôn để lắng nghe dân, cùng nhau tháo gỡ những khó khăn vướng mắc
trong nhân dân. Từ năm 2012 đến nay, bà con trong xã đã tự nguyện hiến
150.000m2 đất nhà ở, hàng chục ha đất nông nghiệp có cây
trồng lâu năm và nhiều diện tích đất, vật kiến trúc khác với tổng trị
giá hàng chục tỷ đồng. Qua đó đã sớm hoàn thành và đưa vào sử dụng công
trình cầu Ea Rớt, đường vành đai Ea Ô - Cư Elang, trạm y tế xã và nhiều
km đường nội thôn, buôn được nhưa, cứng hoá… Bên cạnh đó, công tác xóa
đỏi giảm nghèo cũng được xã Ea Ô đặc biệt quan tâm với chủ trương “Xóa
nghèo bền vững”, nhờ biết kết hợp hiệu quả các chương trình mục tiêu
quốc gia khác như chương trình 167- CP, chương trình hỗ trợ tiền điện,
học phí, vay vốn phát triển sản xuất… lồng ghép thực hiện tiêu chí xây
dựng NTM nhằm giúp người dân thoát nghèo, cuộc sống ổn định. Hiện toàn
xã đã hoàn thành 8/19 tiêu chí về xây dựng NTM, chưa kể 3 tiêu chí gần
đạt khác như quy hoạch và thực hiện quy hoạch; thủy lợi; văn hóa.
Xã Ea Kao, TP. Buôn Ma Thuột là một
trong những xã điểm của tỉnh và thành phố về xây dựng NTM. Song song với
việc tổ chức lập quy hoạch xây dựng NTM, kêu gọi và huy động nguồn vốn
xây dựng nâng cấp hạ tầng kỹ thuật nông thôn, xã Ea Kao còn chú trọng
việc phát triển kinh tế gắn với tổ chức sản xuất chuyển dịch cơ cấu cây
trồng, vật nuôi hiệu quả, từng bước nâng cao thu nhập cho người dân.
Riêng năm 2012, Hội Nông dân xã phối hợp với các trường dạy nghề, doanh
nghiệp trên địa bàn tỉnh tổ chức được 36 lớp tập huấn về chăm sóc, phòng
trừ sâu bệnh hại cây trồng vật nuôi đặc biệt là chương trình cà phê bền
vững; phối hợp với Công ty Bảo vệ thực vật An Giang hình thành cánh
đồng mẫu lúa nước với diện tích 10 ha, với năng suất lúa đạt 8- 9
tấn/ha. Ông Nguyễn Huy Bài, chủ tịch UBND, Phó ban Chỉ đạo Chương trình
mục tiêu quốc gia xây dựng NTM xã Ea Kao cho biết: “ Khác với cách nghĩ
trước đây của nhiều địa phương là lấy các tiêu chí xây dựng NTM làm mục
tiêu để chạy đua theo thành tích mà hoàn thành nhiệm vụ, chúng tôi lại
nhận thấy đây là cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa
phương. Khéo léo kết hợp giữa các cấp ủy đảng, chính quyền với quần
chúng nhân dân lập đề án quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, đưa
giống cây trồng, vật nuôi mới vào sản xuất, đào tạo nghề, giải quyết
việc làm cho lao động nông thôn, vận động nhân dân, chỉnh trang sửa chữa
nhà ở, cổng ngõ, công trình giao thông thôn xóm…” Sau gần hai năm thực
hiện Chương trình xây dựng NTM, bộ mặt nông thôn ở Ea Kao giờ đây đã
khởi sắc hoàn toàn: đường làng ngõ xóm 100% đã được cứng hóa sạch đẹp;
trường học, trạm y tế, bưu điện, chợ nông thôn... được tu sửa và xây
dựng mới khang trang. Tính đến hết năm 2012, Ea Kao đã đạt 10/19 tiêu
chí, năm 2013 sẽ tiếp tục phấn đấu hoàn thành thêm 5 tiêu chí nữa.
Bên cạnh những khó khăn, vướng mắc cần
giải quyết thì mỗi địa phương đều đã thay đổi tư duy cũ, có những cách
làm mới hay hơn để công tác xây dựng NTN đạt hiệu quả cao nhất. Theo
nhận định của Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh, sắp tới sẽ tập trung ưu
tiên cho chuyển đổi cây trồng vật nuôi, thay đổi tập quán canh tác của
bà con. Đẩy nhanh tiến độ làm đất và thu hoạch, tức là đưa cơ giới hóa
vào nông nghiệp. Hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, thâm canh,
các hợp tác xã và làng nghề thủ công, để người dân thấy rõ, làm NTM từ
những việc nhỏ nhất, đó là quyền lợi và là trách nhiệm.
Lê Thành (Theo Báo Đắk Lắk)